'Moeten we hier iets mee?' - Waarom motivatie niet genoeg is

Zo verandert vitaliteit in een project waar niemand om gevraagd heeft. In plaats van iets dat helpt, voelt het als een extra taak. 

De overschatte kracht van wilskracht 

We overschatten motivatie, zeggen Felix en Maarten van Haus of Hamster. Felix: 'Motivatie is vluchtig. Je kunt er niet op bouwen. Als je gedrag wil veranderen, moet je kijken naar de context, niet naar de wilskracht.' 

We kennen het allemaal. Je besluit vaker de trap te nemen, tot je na een lange dag toch de lift pakt. Je neemt je voor om na het eten te gaan wandelen, maar ploft uiteindelijk met Netflix op de bank. Je rationele brein weet wat goed is, maar je hamsterbrein kiest voor gemak en korte termijn. En meestal wint de hamster. 

Appel of chocoladereep? 

Maarten vat het simpel samen: 'Mensen doen iets omdat het logisch voelt in hun dag, niet omdat ze er zo'n zin in hebben.' 

Dat zie je terug in de kleinste dingen. Zet een schaal fruit neer bij de koffiemachine en de appel wordt opeens vanzelf de makkelijke keuze. Niemand heeft er extra motivatie voor nodig, de context doet het werk. 

Zo werkt gedragsverandering. Niet door eindeloos te hameren op goede voornemens, maar door routines en een omgeving die het gewenste gedrag telkens opnieuw ondersteunt. 

Van 'moeten' naar 'mogen' 

Daar gaat het vaak mis: gezondheid voelt als iets dat moet. Nog een workshop erbij, nog een app op je telefoon. Terwijl de sleutel ligt in cultuur en voorbeeldgedrag. 

Een leidinggevende die elke dag zonder pauze doorbuffelt, geeft het signaal dat rust nemen ongewenst is. Terwijl een manager die om drie uur een rondje buiten loopt, juist laat zien dat opladen erbij hoort. Dat verschil zegt meer dan honderd vitaliteitscampagnes. 

Het draait ook om keuzeruimte en veiligheid. Niet opleggen, maar aanbieden. Niet zeggen wat mensen moeten doen, maar ruimte geven om te ontdekken wat werkt. Kleine uitnodigingen, geen opgeheven vingertje. En bovenal: geen quick fix verwachten. Motivatie schiet omhoog en omlaag. Wat blijft, is een omgeving die gezond gedrag steeds opnieuw logisch maakt. 

Motivatie als bijvangst 

Of zoals Felix het zegt: 'Motivatie is de kers op de taart, niet het fundament.' 

Gezondheid op de werkvloer vraagt dus geen extra project waar iedereen ineens zin in moet hebben. Het vraagt om slimme keuzes in de dagelijkse context en een cultuur die uitnodigt tot gezond gedrag. Dus in plaats van te vragen: 'Moeten we hier iets mee?' Is het tijd voor een betere vraag: 'Hoe zorgen we dat gezondheid vanzelfsprekend wordt?' 

Want kijk eens terug. Roken op kantoor leek ooit normaal, nu vinden we het onvoorstelbaar. Misschien kijken we over tien jaar met dezelfde verbazing naar een werkdag zonder beweging, zonder pauze, zonder aandacht voor vitaliteit. 

De toekomst van gezondheid op de werkvloer begint niet bij meer motivatie. Ze begint bij hoe we vandaag de norm vormgeven.