Samen­werken aan minder suiker

Ondernemen vanuit het hart

Erik Does is opgegroeid met natuurlijke voeding en sinds 1999 algemeen directeur van Ekoplaza, de biologische supermarktketen met inmiddels 75 vestigingen door heel Nederland. Hij kreeg de liefde voor puur en “echt” eten met de paplepel ingegoten. Zijn vader had als een van de eersten meerdere natuurvoedingswinkels in ons land. Inmiddels zelf succesvol met Ekoplaza wil Erik met zijn organisatie zoveel mogelijk mensen ondersteunen in een gezonde, biologische leefstijl. Met “voedsel zoals het bedoeld is”, zegt Does “en met aandacht voor duurzame relaties met hun telers en leveranciers. We garanderen dat onze producten 100% biologische gecontroleerd zijn en we bieden onze boeren, telers en producenten hiervoor een eerlijke prijs. Zodat zij in staat zijn de vertrouwde kwaliteit te leveren. We investeren in een lange termijn visie en zijn niet uit op snel gewin”.

Waarom zet Ekoplaza in op ‘minder suiker’?

“Net zoals wij vinden dat biologisch beter is voor mens en milieu, denken wij dat minderen met suiker cruciaal is voor een goede gezondheid. Met de campagnes in samenwerking met het Diabetes Fonds maken we een duidelijk statement. De wereldwijde obesitas epidemie en om zich heen grijpende ziektes als diabetes type 2 die vaak gerelateerd zijn aan een ongezonde leefstijl moeten een halt worden toegeroepen.”

Hoe is de samenwerking met het Diabetes Fonds tot stand gekomen?

“Ekoplaza is de supermarkt bij uitstek om de boodschap ‘lekker met minder suiker’ uit te dragen. In onze winkels zijn immers al veel minder zoete verleidingen ten opzichte van andere supermarkten. De samenwerking is er dan ook een van weinig compromissen; wij zijn er net als het Diabetes Fonds oprecht van overtuigd dat het belangrijk is om mensen te helpen om minder suiker binnen te krijgen. En om gezond leven makkelijker te maken.”

Vind je dat supermarkten en producenten hun verantwoordelijkheid nemen om mensen gezonder te maken?

“Nee, producenten en retailers kunnen en moeten daar veel meer verantwoordelijkheid in nemen. Ekoplaza is de enige supermarkt die ‘minder suiker’ niet alleen doorvertaald naar een uitgebreide voorlichtingscampagne maar ook naar de keuze van het productaanbod in onze winkels. We doen dit niet voor onze aandeelhouders waarde, wij doen dit vanuit onze missie en visie.”

Hoe belangrijk is oprechtheid in een bewustwordingscampagne over suiker?

“Initiatieven om mensen te helpen bij een gezonde leefstijl moeten oprecht zijn. Daar bedoel ik mee dat je dan je niet zomaar met alle partijen in zee zou moeten gaan, ook al levert dit commercieel voordeel op. Neem nou het JOGG, het initiatief dat jongeren op gezond gewicht wil krijgen. Hoe bestaat het dat jongeren dan na een half uur bewegen een flyer mee-krijgen met een kortingsbon voor een voordeelmenu bij een fastfoodrestaurant bijvoorbeeld? Net wat calorieën verbrand, direct een veelvoud er weer in. Dat vind ik onbegrijpelijk.”

Hoe onderscheid Ekoplaza zich ten opzichte van reguliere supermarkten?

“Ik denk dat wij overal duidelijke stappen durven te nemen. Je ziet het meteen aan onze schappen. Wij hebben 10 meter theesoorten en 2 meter koffie, dat is precies omgedraaid in een reguliere supermarkt. Als een collega van een reguliere supermarkt bij ons komt kijken zegt hij ‘wow, wat hebben jullie veel groentesappen, en jee wat hebben jullie weinig vlees!’ Wij hebben dan ook een specifiek soort klant; die wil graag biologisch, vaak vegetarisch en soms veganistisch. Wij zijn niet een concept voor heel Nederland, anders hadden andere supermarkten ons wel gekopieerd. Wij zijn er voor de bewuste consument, die belangrijk vindt wat hij eet en kiest voor onze aanpak. Deze groep wordt wel steeds groter.”

Het biologische aanbod bij andere supermarkten groeit, Lidl bijvoorbeeld is ook goedkoper dan Ekoplaza. Hoe zien jullie dat?

“Lidl heeft scherpe aanbiedingen maar neemt nergens verantwoording voor. Ze kopen ergens iets op en gooien het op de markt, maar bouwen geen duurzame relatie op met zo’n boer. Volgende week kopen ze ergens anders in en dat is een enorm onzekere situatie voor een boer. Dat is een totaal andere manier van zakendoen dan Ekoplaza. Dit is lastig, want een consument kijkt vaak naar de prijs en staat niet stil bij wat de gevolgen zijn van deze stunt-aanbiedingen. Maar wij willen op een normale, menselijke manier omgaan met onze leveranciers.”

Voor Ekoplaza is een duurzame relatie met toeleveranciers dus van groter belang dan commercieel gewin?

“Ja. In onze populaire kerstfolder hadden wij bijvoorbeeld chocolademelk gepromoot. De leverancier kon door een enorme tegenslag niet leveren dus wij hadden nauwelijks chocolademelk in de winkel staan rond de feestdagen. Dan claimen wij niet direct de opgelopen schade bij zo’n bedrijf, wij verbreken niet zomaar een zorgvuldig opgebouwde relatie. Wij tonen begrip en richten ons op de volgende leverantie. Dat klinkt heel normaal, maar is het zeker niet.”

Hoe lastig is het om dit verhaal uit te leggen aan de consument?

“Heel lastig. Andere supermarkten zijn er wellicht beter in om commercieel te vertalen hoe ‘goed’ ze bezig zijn. Wij hebben bijvoorbeeld onze maaltijdbox ontwikkeld zonder verpakkingsmateriaal, vanuit de grondgedachte dat we zo min mogelijk plastic afval willen veroorzaken. Hello Fresh publiceerde recentelijk een persbericht dat ze nu ‘tig’ kilo plastic besparen omdat ze hun verpakking hebben aangepast. Wij doen het als het ware in één keer goed, en dat vindt men ook logisch bij Ekoplaza. Maar als een ander de helft ‘goed’ doet dan roepen ze het groots van de daken. Wij willen daarnaast ook geen zendelingen zijn, je moet bij ons gewoon lekker kunnen shoppen”.

Is dat geen gemiste kans?

“We proberen onze klanten graag gereedschap in handen te geven om beter te weten wat ze eten. We hebben een app uitgebracht waarmee je ieder scanbaar product kunt scannen op E-nummers en plastic verbruik. We geven zo transparant mogelijk informatie, en dan ben je als klant optimaal geïnformeerd en kun je zelf een keuze maken. In theorie zouden we de app kunnen uitbreiden met ‘suiker in producten’ zodra we beschikken over voldoende data daarover.”

Nederland loopt voorop met innovatie in de levensmiddelensector. Hoe zie jij dat?

“We zijn waarschijnlijk vooral koploper in ‘nutritionisme’, ofwel het knutselen met voedsel. Je kunt producten compleet ontleden en daarna weer in elkaar zetten; in de verhoudingen en hoeveelheden die voor jou het best beheersbaar zijn, op smaak gebracht door kunstmatige elementen. Dan heb je een zogenaamd A-merk, want dan weet je het hele jaar door wat het kost en hoe het smaakt. Ook wordt veel geld besteed aan onderzoeken waarvan de uitkomsten wel heel gunstig uitvallen voor de producent. Bijvoorbeeld dat overgewicht niet komt door suiker in het product, maar dat we meer moeten bewegen. Of neem de ontwikkeling van wit volkorenbrood waar iets van 60 ingrediënten inzitten. Brood bestaat toch uit water, tarwe en zout? Als je het hebt over ‘voeding’ in de oprechte zin van het woord, dan is veel innovatie helaas schijn-innovatie. Uitsluitend met een commercieel belang erachter. We worden er niet gezonder door”.

Vind je dat producenten dus onvoldoende innoveren om producten gezonder te maken?

“De combinatie vet, zout en suiker werkt! Dus de meeste fabrikanten willen hier niet zomaar van af stappen want dat kan omzetderving betekenen. Wij zeggen daarentegen niet ‘je moet door vet, zout en suiker steeds meer eten’ maar juist ‘ je moet minder eten, maar kies wel voor ‘goed’ eten’.

Hoe ziet Ekoplaza innovatie?

“Wij willen toe naar minder ingrediënten in onze producten. Veel meer vanuit missie en visie dan vanuit een commercieel belang. We houden zogenaamde single-acties, bijvoorbeeld voor onze linzenpasta. Daar zitten alleen linzen in, punt. Of onze pindakaas, met alleen pinda’s er in. Die won trouwens ook nog een prijs voor lekkerste pindakaas bij een test van de Volkskrant dus aan smaak hoeft het niet in te boeten.”

Op welke productinnovatie ben je extra trots?

“Ik vind onze kikkererwten chips een mooi voorbeeld. Snacken is nooit 100% gezond maar in deze chips zit geen suiker meer. Onze inkoper heeft het product pas opgenomen in het assortiment nadat de suiker eruit is gehaald. Wij hebben ook een eigen suikervrije ketchup ontwikkeld. Heinz had bedongen bij het Europese hof dat circa 40% tomaten voldoende is om het product ‘tomaten’ ketchup te mogen noemen. Dat is toch bizar? Dat minder dan de helft van het product dan uit tomaten hoeft te bestaan? Dan denken wij: dat moet en kan anders. Wij durven dan de stap te zetten om een eigen ketchup te ontwikkelen met meer tomaten en zonder suiker”.

Innovatie is dus direct gelinkt aan samenwerking met de producenten en toeleveranciers waar jullie een zorgvuldig opgebouwde relatie mee hebben?

“Ja, je kijkt samen met je producenten welke stappen je kunt ondernemen om producten gezonder te maken. We hebben bijvoorbeeld een biologische glutenvrije product-lijn maar er bleek nog te veel suiker in te zitten. Toen zijn we gaan praten met onze voedingscoaches en zijn er diverse ontwikkelingsfases geweest om de suiker omlaag te brengen in deze producten.”

Tenslotte, wat is de rol van de media rondom bewustwording over suiker naar jouw idee?

“Als de Consumentenbond een mayonaise-test doet, dan wint de variant met de meeste suiker! Daar zouden journalisten scherper op moeten zijn. Ook zij zouden beter geïnformeerd moeten zijn over de gevolgen van te veel suiker in ons voedsel. Want waarom zit er  zoveel suiker in? Een meer kritische houding van de media zou helpen om mensen bewust te maken”.