Hoe zit het met zoetstoffen?

Over zoetstoffen wordt veel geschreven. De antwoorden op onderstaande vragen zijn op basis van wetenschappelijk onderzoek en actuele kennis.

Wat zijn zoetstoffen?

Zoetstoffen zijn ingrediënten die eten of drinken zoeter maken. Fabrikanten gebruiken zoetstoffen als vervanger van suiker. Bijvoorbeeld in frisdrank, vruchtensap en zuivel zoals yoghurt. Zoetstoffen geven net als suiker een zoete smaak, maar bevatten minder of geen calorieën. Er zijn meer dan vijftien goedgekeurde zoetstoffen.

Welke soorten zoetstoffen zijn er?

Sommige zoetstoffen worden in een fabriek gemaakt. Dit zijn kunstmatige zoetstoffen. Andere zoetstoffen komen in de natuur voor, bijvoorbeeld uit planten. Dit noemen we natuurlijke zoetstoffen. Je kunt zoetstoffen ook op een andere manier indelen: in intensieve zoetstoffen en polyolen.

Wat zijn intensieve zoetstoffen?

Intensieve zoetstoffen zijn eigenlijk sterke zoetstoffen. Ze zijn veel zoeter dan suiker. Er is heel weinig van nodig om iets zoet te maken. Hierdoor zorgt het voor weinig of geen calorieën. Intensieve zoetstoffen zitten veel in light-producten zoals light-frisdrank. Acesulfaam-K, cyclamaat, saccharine, stevia en aspartaam zijn voorbeelden van intensieve zoetstoffen.

Wat zijn polyolen?

Polyolen zijn extensieve zoetstoffen. Dit betekent dat ze minder sterk zijn. Polyolen zijn half zo zoet of even zoet als suiker. De dunne darm neemt polyolen minder goed op. Hierdoor zorgen ze voor weinig calorieën. De zoetstof erytritol heeft zelfs geen calorieën. Xylitol, sorbitol, isomalt en mannitol zijn polyolen met weinig calorieën. Ze zitten in producten zoals snoep, drop en kauwgom.

Zijn zoetstoffen veilig?

Alle zoetstoffen in ons eten en drinken hebben een E-nummer. Dit betekent dat de stoffen gecontroleerd zijn door de European Food and Safety Authority (EFSA). Deze goedgekeurde zoetstoffen zijn veilig.

Wat zijn E-nummers?

Een stof krijgt een E-nummer als zeker is dat het veilig is voor de gezondheid. En als vaststaat dat je er niet te veel van kunt binnenkrijgen. Zoetstoffen hebben een E-nummer net als vitamine C, karamel en azijnzuur. Dit zijn allemaal stoffen die toegevoegd worden aan voeding. We noemen dit: voedseladditieven. In totaal zijn er 350 stoffen met een E-nummer.

Welke zoetstoffen zijn er en welk E-nummer hebben ze?

Wat is aspartaam?

Aspartaam is een intensieve zoetstof. Deze zoetstof is 200 keer zoeter dan suiker. Aspartaam heeft E-nummer E 951. De stof levert nauwelijks calorieën. Aspartaam wordt in een fabriek gemaakt. Het is dus een kunstmatige zoetstof. Het zit vooral in light-dranken en snoep. Maar ook in ontbijtgranen, soep en zuivel.

Waarom is er discussie over de veiligheid van zoetstoffen?

De EFSA heeft bepaald dat zoetstoffen veilig zijn. Toch is er discussie over. Dit komt doordat er berichten rondgaan op basis van onzorgvuldig onderzoek en verkeerde conclusies. Deze komen vaak van websites die niet onafhankelijk zijn. Het noemen van onderzoek maakt een bericht niet gelijk betrouwbaar. Een schrijver kan onderzoeken noemen die zijn verhaal bevestigen en andere onderzoeken weglaten. Dit heet: cherry picking.

Wat doen zoetstoffen met je lichaam?

Wetenschappers doen onderzoek om de invloed van zoetstoffen te bepalen. Ze vergelijken mensen die zoetstoffen gebruiken met mensen die geen zoetstoffen nemen. De uitkomsten van deze onderzoeken verschillen vaak. Soms blijkt dat mensen die zoetstoffen gebruiken, zwaarder zijn dan mensen die dat niet doen. Maar dit kan ook komen doordat mensen met overgewicht zoetstoffen gebruiken, omdat ze willen afvallen.

Wat zegt goed wetenschappelijk onderzoek over zoetstoffen?

Het meest overtuigende bewijs komt uit onderzoeken waarin een groep mensen bewust producten met zoetstoffen toegediend krijgt. Een andere groep krijgt een tijdje producten met suiker. Uit dit soort onderzoeken blijkt dat mensen die zoetstoffen krijgen, minder calorieën binnenkrijgen. Dat geldt ook als ze zelf kunnen bepalen wat ze verder eten.

Hebben zoetstoffen invloed op de darmbacteriën?

Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar hoe zoetstoffen werken. Bijvoorbeeld of ze invloed hebben op de darmbacteriën. Dit weten we dus nog niet.

VU-hoogleraar Jaap Seidell zegt hierover: ‘Hoewel zoetstoffen veilig zijn en kunnen helpen minder suiker te gebruiken, ben ik geen groot voorstander van veel zoetstoffen gebruiken. Nog lang niet alles is bekend. Zo bleken recent ongunstige effecten van zoetstoffen op darmbacteriën. En zoetstoffen zitten vooral in ongezonde producten, zoals frisdrank. We kunnen beter wennen aan een minder zoete smaak.’

Is stevia natuurlijker dan andere zoetstoffen?

Stevia staat bekend als natuurlijke zoetstof, maar het is kunstmatig. De naam komt van een plant, maar de zoetstof is een plantextract: stevioglycosiden. De blaadjes van de plant kunnen we niet in voeding verwerken. Fabrikanten gebruiken het positieve beeld van stevia als natuurlijke stof. Dit klopt niet. Stevia is niet natuurlijk. De zoetstof is wel veilig net als andere zoetstoffen. Lees meer over stevia. 

Zijn zoetstoffen slecht voor je tanden?

Bacteriën in je mond kunnen suiker omzetten in zuren. Deze zuren zijn slecht voor je tanden. Zoetstoffen kunnen geen zuren worden. Toch kunnen producten zoals light-frisdrank wel invloed hebben op je tanden. Er kunnen zuren in zitten die slecht zijn voor je gebit.