Time in Range: wat, hoe, waarom

Nog maar kortgeleden waren er alleen momentopnames van iemands diabetesinstelling, gemeten met vingerprikken. Dat is totaal veranderd met de komst van continue glucosemeters, die dag en nacht de bloedsuikerwaarden bijhouden. Dat leidde tot een nieuw begrip: Time in Range (TIR). Het wordt gebruikt voor diabetes type 1, type 2 en zwangerschapsdiabetes. De TIR is ook te bepalen met vingerprikken.

Wat is Time in Range?

Time in Range is de tijd per dag die de bloedsuiker binnen de streefwaarden zit. Voor mensen met diabetes zijn die streefwaarden doorgaans tussen de 4 en 10 mmol/l. In het Nederlands zou je het ongeveer zeggen als ‘tijd binnen het (afgesproken) bereik’, maar meestal wordt de Engelse term gebruikt.

Wat zijn de Time in Range-streefwaarden?

In 2019 stelden artsen en wetenschappers een gezamenlijk standpunt op over de beste streefwaarden, de optimale bloedsuikerwaarden voor mensen met diabetes. Daarbij gelden er kleine verschillen tussen de verschillende groepen.

Voor mensen met diabetes type 1 en type 2 zijn de streefwaarden voor Time in Range:

• Minstens 70 procent van de dag tussen de 3,9 en 10 mmol/l
• Minder dan 4 procent van de dag lager dan 3,9 mmol/l
• Zo min mogelijk tijd hoger dan 10 mmol/l

Wel worden iemands individuele streefwaarden altijd in overleg met een arts vastgesteld. Want ze kunnen ook wat afwijken van deze regel, afhankelijk van leeftijd, gezondheid en bijvoorbeeld risico op hypo’s.

Time in Range bij zwangerschapsdiabetes

Voor vrouwen met zwangerschapsdiabetes zijn de volgende streefwaarden bepaald:

• Minstens 85 procent van de dag tussen de 3,5 mmol/l en 7,8 mmol/l
• Minder dan 4 procent van de dag lager dan 3,5 mmol/l
• Minder dan 10 procent van de dag hoger dan 7,8 mmol/l

Time in Range bij zwangerschap met diabetes type 1

Voor zwangere vrouwen met diabetes type 1 geldt als streefwaarden:

• Minstens 70 procent van de dag tussen de 3,5 mmol/l en 7,8 mmol/l
• Minder dan 4 procent van de dag lager dan 3,5 mmol/l
• Minder dan 25 procent van de dag hoger dan 7,8 mmol/l

Dat is een hele uitdaging, maar wel de moeite waard zo bleek in het internationale CONCEPPT-onderzoek. De Time in Range in het tweede en derde trimester is een betere voorspeller voor de gezondheid van moeder en kind dan de HbA1c-waarde.

Time in Range voor oudere of kwetsbare mensen met diabetes type 1 of 2

Voor mensen op hoge leeftijd of mensen die om andere redenen een kwetsbare gezondheid hebben zijn iets andere streefwaarden vastgesteld:

• Minstens 50 procent van de dag tussen de 3,9 mmol/l en 10,0 mmol/l
• Minder dan 1 procent van de dag lager dan 3,9 mmol/l
• Minder dan 10 procent van de dag hoger dan 13,9 mmol/l

Kun je de Time in Range meten met vingerprikken?

De beste en makkelijkste manier om te meten hoeveel tijd je binnen de streefwaarden zit, is natuurlijk met een continue glucosemeter of flash glucosemeter. Maar het kan ook met vingerprikken In ieder geval krijg je dan een benadering.

Je laat de Time in Range bijvoorbeeld uitrekenen door een app die gekoppeld is aan glucosemeters die werken met bluetooth.

Er is ook een formule om de Time in Range te bepalen met vingerprikken. Daarvoor heb je minstens 14 dagen aan verzamelde waarden nodig, waarbij je zo veel mogelijk op een dag – en liefst ook wel eens ‘s nachts – hebt gecheckt.

Zo reken je de TIR uit: deel het aantal goede waarden (binnen de streefwaarden) door het totale aantal metingen, en vermenigvuldig dat met 100.

Wat beïnvloedt de TIR?

Veel mensen met diabetes type 1 kennen het begrip Time in Range en proberen hem zo goed mogelijk te krijgen. Een continue glucosemeter helpt daarbij, omdat je een signaal krijgt bij te hoog of te laag zitten.

Wat nog meer helpt, is een closed-loopsysteem, dus als het ware een kunstalvleesklier. In een Amerikaans onderzoek verbeterde de TIR bij closed-loopgebruikers van ongeveer 60 naar 70 procent.

Veel mensen hebben nu moeite om hun TIR zelf te verbeteren, zoals je ook hoort in deze video waarin dr. Sarah Siegelaar, internist-endocrinoloog in het Amsterdam UMC, kort vertelt over de Time in Range.

Verschil tussen TIR en HbA1c

Time in Range is iets anders dan HbA1c, een waarde die al jaren een belangrijke maat is voor hoe het gaat met je diabetes. Het wordt vaak ook wel omschreven als een gemiddelde bloedsuikerwaarde over de afgelopen drie maanden, maar dat is het strikt genomen niet.

HbA1c is de mate waarin de rode bloedcellen ‘versuikerd’ zijn. Het geeft zeker een idee van hoeveel suiker er de afgelopen periode in je bloed heeft gezeten. Maar het zegt niets over de schommelingen in de bloedsuikerwaarden. Je kunt veel hypers en hypo’s hebben gehad, maar gemiddeld toch op een prima HbA1c-waarde uitkomen.

Ook zijn er verschillen tussen mensen in de mate waarin suikers zich hechten aan de rode bloedcellen. Dat beïnvloedt het HbA1c ook.

Wat voorspelt complicaties beter, HbA1c of TIR?

Eind van de 20ste eeuw bleek uit het grote DCCT-onderzoek: hoe intensiever de insulinetherapie en hoe lager de HbA1c-waarde, hoe kleiner de kans op complicaties door diabetes.

In 2018 rekende een Amerikaanse onderzoeker de glucosewaarden in het DCCT-onderzoek ook om naar Time in Range. Ook de Time In Range bleek de kans op complicaties goed te voorspellen, los van HbA1c.

Dus al zijn het twee verschillende maten, ze werken allebei als het gaat om het voorspellen van complicaties door schade aan kleine bloedvaatjes.

Vervangt Time in Range de HbA1c-waarde?

Hoe hoger iemands HbA1c is, hoe lager de Time in Range. Dus de twee verschillende waarden hangen wel samen, maar geven allebei iets anders aan. De ene is niet beter dan de andere.

TIR en HbA1c blijven allebei belangrijk voor een goede diabetesinstelling en de kans op complicaties. Als het HbA1c te hoog is, is de Time in Range zeker te laag en moet de behandeling verbeteren. Als het HbA1c goed is, biedt TIR mogelijkheden om schommelingen aan te pakken. 

De Time in Range geeft mensen meer mogelijkheden om invloed te hebben op hun eigen diabetesregulatie, althans wanneer ze een continue glucosemeter hebben of uitgebreid checken met vingerprikken.