In Utrecht ‘even bijpraten’ over diabetes
Vier keer per jaar organiseert het Diabetes Fonds een bijeenkomst om je even bij te praten over diabetesonderzoek. Op dinsdag 2 mei vertelden onderzoekers Eelco de Koning en Marten Engelse over hun werk en lichtten medewerkers van het Diabetes Fonds de activiteiten toe.
Hanneke Dessing, directeur van het Diabetes Fonds, heette iedereen welkom en lichtte de droom van het Diabetes Fonds toe. ‘We willen graag grote sprongen maken in het onderzoek naar diabetes, onze droom is diabetes de wereld uit. Tot die tijd richten we ons op minder diabetes en minder complicaties.’ Het Diabetes Fonds werkt aan deze droom met onderzoekers en partners als Specsavers, het Oogfonds, Ekoplaza en ZonMw.
Eilandjes isoleren en transplanteren
De bètacel, de insulineproducerende cel, is normaal waanzinnig goed in het voelen en reguleren van de bloedsuiker. Probeer dit maar eens te evenaren! Dat is nu precies waar Marten Engelse (hoofd laboratorium Eilandjes van Langerhans in het LUMC) aan werkt. Engelse houdt zich bezig met het isoleren en transplanteren van Eilandjes van Langerhans. Ter vervanging van de kapotte bètacel bij diabetes type 1.
Sinds 2007 werken onderzoekers en artsen in het LUMC, als enige plek in Nederland, aan het isoleren en transplanteren van eilandjes. Hier is een heel speciaal laboratorium voor ingericht, waar je ingepakt als maanmannetje het werkt uitvoert. Het is namelijk heel belangrijk dat er heel schoon wordt gewerkt.
‘Het isoleren van eilandjes kun je vergelijken met een wasmachine’, lichtte Engelse toe. 'Er komt een alvleesklier het lab binnen, van een donor, en deze los je als het ware op met speciale eiwitten. Je schudt met de oplossing en je scheidt de opgeloste alvleesklier totdat je de eilandjes overhoudt. Deze zijn heel klein, zo’n 20 – 500 micrometer. De eilandjes worden hierna op de afdeling Radiologie getransplanteerd. Het is een kleine ingreep en de patiënt mag na een paar dagen alweer na een huis. Met stabiele bloedsuikers! Daar zorgen de nieuwe eilandjes nu voor. De patiënt moet wel afweeronderdrukkende medicijnen slikken om afstoting tegen het lichaamsvreemde materiaal te voorkomen. In het LUMC zijn nu 35 eilandjestransplantaties uitgevoerd en deze mensen hoeven jaren geen insuline te spuiten.
Bètacellen vermenigvuldigen
Het opmerkelijke aan de insulineproducerende cellen is dat ze niet in staat zijn zich te vermenigvuldigen na schade, zoals bij diabetes type 1. Eelco de Koning (LUMC en Hubrecht instituut) werkt daarom aan manieren om de bètacel te vermeerderen. Door nieuwe cellen te maken uit embryonale stamcellen, door huidcellen te herprogrammeren of door stamcellen die aanwezig zijn in de alvleesklier uit te laten groeien tot bètacellen.
In het Hubrecht Instituut bouwen ze stamcellen in de alvleesklier om tot bètacellen en zijn ze in staat om grote hoeveelheden bètacellen te maken. Het Amerikaanse bedrijf Viacyte werkt aan de ontwikkeling van bètacellen uit embryonale cellen en we wachten nu de resultaten hiervan af.
Maar als we die nieuwe cellen hebben, dan moeten we ze beschermen tegen het afweersysteem en daar werkt De Koning aan binnen het consortium RegMed XB. Door de cellen te verpakken met een dun membraan kunnen de afweercellen er niet bij. Er groeien bloedvaten rondom het membraan, zodat de bètacellen in de verpakking voorzien worden van zuurstof. Dit is nu in ontwikkeling!
Hard werken aan oplossingen
Rens Vandeberg, hoofd Kennis & Innovatie sluitte de presentaties af. Hij lichtte toe hoe het Diabetes Fonds investeert in onderzoek; door zich te richten op samenwerken en toepassingen, waarbij de patiënt altijd op de eerste plaats staat.
In gesprek
De avond werd afgesloten met een borrel, waar de mensen met elkaar, met medewerkers van het Diabetes Fonds en met de onderzoekers in gesprek gingen. Onder het genot van een hapje en drankje werden de presentaties nabesproken.
